Từ Quan Âm Các đến Hán Nôm Đường

Các ý chính trong bài:

1. Nguyên cớ của tiêu đề

2. Nguyên cớ của nội tâm

3. Dự định tìm tới Hán Nôm Đường

4. Lần đầu đến Hán Nôm Đường

5. Lần hai đến Hán Nôm Đường

6. Lần ba đến Hán Nôm Đường

7. Một số ảnh chụp sách đã phục hồi 

 

***

1. Nguyên cớ của tiêu đề

 Khi suy nghĩ về tiêu đề cho bài này, tôi nghĩ đến hai không gian và muốn nối kết cả hai lại với nhau. Thế là “Từ Thư Viện Làng Quan Âm đến Hán Nôm Đường” xuất hiện trong đầu. Tuy nhiên, để tương xứng như một vế đối tôi cần có một cái tên khác cho Thư Viện Làng Quan Âm. 

 Thư viện lý tưởng trong tôi là có hai tầng. Trệt dành cho thiếu nhi. Tầng trên dành cho người lớn. Có một sân vuông và mảnh vườn xung quanh. Khi nghĩ ngợi như thế thì “Các” xuất hiện. Vậy nên tôi tạm đặt, “Từ Quan Âm Các đến Hán Nôm Đường”.

2. Nguyên cớ của nội tâm

 Dù cho Thư viện Làng Quan Âm không thể trở lại hoạt động như dự liệu (thư viện giờ đã biến thành một một góc sách nhỏ tư nhân), nhưng mong muốn của tôi về thư viện vẫn không đổi. Nhưng dù gì đi nữa, thư viện vẫn chỉ là “vỏ”, còn phần “ruột” vẫn là nhân sự mà cụ thể là thủ thư. 

 Câu hỏi quyết định không phải là thư viện có hoạt động được hay không mà là thư viện có thủ thư không. Không có thủ thư, thiếu yếu tố hạt nhân thì thư viện khó thành hình. Thủ thư ở đây phải là thủ thư đúng nghĩa, yêu nghề và lành nghề. 

 Mong muốn của tôi là trở thành một thủ thư. Yêu nghề tôi có. Nhưng lành nghề thì chưa. Một trong những kỹ năng quan trọng là bảo quản, phục chế. Điều này tôi biết mình có thể học ở Hán Nôm Đường. Thế nên việc nối liền hai không gian bằng một bài viết chính là giữ ấm mong muốn trong thâm tâm.

3. Dự định tìm tới Hán Nôm Đường

 Tôi biết đến Hán Nôm Đường từ khi cơ sở này còn đóng ở quận 12. Lúc đó tôi đã ghi nhớ địa chỉ, dò bản đồ xe bus và ấp ủ kế hoạch tìm tới. Tuy nhiên vì ở xa, tận Hà Nội nên mọi thứ vẫn chỉ là ý định.

 Đến khi về Sài Gòn vào tháng 12.2020 thì biết tin Hán Nôm Đường đã dời sang quận Tân Phú. Nhìn vào địa chỉ tôi thấy đã gần hơn với nhà mình. Gần đó có chùa Pháp Vân. Nơi này ngày xưa tôi hay đến công phu và công quả hằng tháng thế nên tôi không lạ đường đi nước bước. Ngay lập tức tôi trù liệu việc di chuyển. 

4. Lần đầu đến Hán Nôm Đường

 Tôi đến Hán Nôm Đường lần đầu tiên vào thứ 4, ngày 9.12.2020. Tôi đi vào tầm xế. Khi đến khoảng 16:30, không thấy bạn Bùi Tiến Phúc, chỉ có vợ bạn Trần Bội Tuyền và các cộng sự đang cần mẫn ở bàn chế tác.

 Trước đó 1 ngày thì tôi có nhắn tin hỏi địa chỉ qua trang fanpage. Dù đã nhận được câu trả lời rõ ràng nhưng tôi không xin hẹn trước mà tới thẳng cơ sở. Tôi không muốn xen ngang công việc mọi người nên sẵn lòng ngồi đợi. Một lát sau thật may Phúc đã về tới. Hình như bạn mới trở về từ Thư Viện Tổng Hợp. 

 Tôi đến với yêu cầu phục hồi sách nhưng quan trọng là mong được gặp Phúc lần đầu. Tôi hỏi nhiều về việc bảo quản sách, Phúc tận tình trả lời và tặng thêm cho tôi một tư liệu in sẵn thành 2 tờ A4 do Phúc viết. Tôi rất quý và chắc chắn dùng làm tư liệu cho Thư viện Làng Quan Âm. Kế hoạch của tôi là sẽ triển khai đánh máy văn bản và dàn trang thành khổ A5 hoặc A6 để tiện đọc. Hoặc lưu trữ thành ebook để dành cho đội ngũ nếu có về sau. Hoặc rất mong đến khi đó thì Phúc cũng đã ra sách chuyên đề về đề tài này.

 Trong lần đi này, tôi mang tới 2 quyển sách in ở Sài Gòn trước 1975. Một quyển in 1965, một quyển in 1968. Cả hai đều đã bị hỏng gáy muốn nhờ phục hồi. Sau khi nghe Phúc giảng giải, tôi hiểu sách sẽ trải qua 2 giai đoạn:

- rã sách ra từng trang và vá lại những trang đã bị ăn mòn

- làm gáy mới và bìa cứng để bảo vệ sách tốt hơn

 Có lẽ thông tin nhiều hơn nhưng trí nhớ tôi chỉ lưu giữ sơ lược như vậy. Tôi nói rõ là muốn giữ hết, không muốn bỏ một mảnh nào nhất là phần gáy sách. Thế nên phần đó sẽ được lưu giữ lại như một “bảo tàng”. Điều này chụp hình dễ hơn là diễn đạt thành lời. Ngoài ra phần bìa cứng tôi cũng mong sao chụp sao cho không khác với bìa gốc.

 Về giá tôi không quan tâm lắm. Nhưng tôi đoán sẽ là tiền triệu. Trong cuộc trò chuyện sau đó tôi thấy Phúc quan tâm đến vài quyển sách. Vậy là tôi nảy ra suy nghĩ sẽ tặng cho bạn một quyển. Phúc còn hẹn tôi uống trà. Tôi rất cảm kích và thực lòng rất mong có cơ hội được ngồi chung với những bạn thật sự quan tâm đến sách và mọi thứ đằng sau. Nhưng tôi nghĩ rằng đây có lẽ là lời xã giao ở buổi ban đầu gặp gỡ.  

 Tôi ra về và ý thức rõ là còn rất lâu mới nhận được thành phẩm. Bởi một lẽ rất giản dị. Hán Nôm Đường đang là đơn vị hàng đầu trong ngành này. Đơn hàng liên tục và hầu như đều là các hãng lớn đặt. Phần tôi chỉ là cá nhân nhỏ lẻ. Thế nên tôi đã sẵn sàng tâm lý chờ đợi.

5. Lần hai đến Hán Nôm Đường

 Vào ngày hôm sau, thứ 5, ngày 9.12.2020, tôi quay lại Hán Nôm Đường lần nữa. Nếu đi xe máy thì chỉ khoảng 6km, đi thong thả thì tầm 15 đến 25 phút là tới.

 Hôm qua do chưa thuộc đường nên đi xe máy. Hôm nay đã rõ hơn nên tôi trở lại với cách xê dịch thường lệ của tôi trước giờ. Đó là đi xe bus. Tôi đón ở trạm Tân Hóa (quận 6) và xuống ở trạm đường 27 (quận Tân Phú). Bắt xe 32, một lần đi vé 7000đ. Nếu dùng ứng dụng BusMap để dò theo địa chỉ thì không ra kết quả nào. Nghĩa là tôi không dùng máy móc để tìm ra tuyến đi.

 Lý do tôi nghĩ ngay đến tuyến 32 là vì trước đây tôi đã từng đi hết chuyến này ra Ngã Tư Nga nên thuộc đường. Tôi thấy điểm xuống ở Tân Kỳ Tân Quý khá gần với Hán Nôm Đường. Đây là cơ hội tốt để tôi tìm hiểu dân cư và quán xá ở khu vực này.

 Khi xuống trạm tôi men theo đường Nguyễn Quý Anh, tôi đi lối hẻm ra tới 90 Trần Văn Ơn. Do đi bộ, để tránh tiếng ồn, tôi luôn ưu tiên các lối nhỏ. Ở đây có nhiều hẻm thông nhau như bàn cờ nên cũng thuận lợi. Khi ra đến Nguyễn Cửu Đàm, tôi lại tiếp tục xuyên vào hẻm 2 Diệp Minh Châu. Từ đây tôi tản bộ tiếp tục để đến đúng hẻm 305 Tân Sơn Nhì. Như vậy nếu đi bus thì tôi cần đi bộ thêm 1,3km từ trạm dừng để đến Hán Nôm Đường. 

 Khi tôi đến thì có bạn Phúc ở nhà. Sách tặng tôi đã ghi lời đề tựa và gói trong giấy quà. Tôi trao tặng rồi rời đi nhanh ngay sau đó. 

6. Lần ba đến Hán Nôm Đường

 Khoảng gần 2 tháng sau, cũng là thứ 5, ngày 4.2.2021, tôi trở lại Hán Nôm Đường. Trước đó vào ngày 26.1, tôi đã nhận được tin nhắn báo đến nhận sách. Tuy nhiên, lúc đó còn ở Hà Nội. Giờ thì tôi đã vào Nam được 2 ngày nên tôi sắp xếp để đến lấy.

 Tôi tiếp tục đi bus, xe 32. Đường đã quen nên tôi tận hưởng nhiều hơn. Tuyến phố phường xung quanh Hán Nôm Đường có nhiều đoạn rất tĩnh lặng. Khu dân cư nhưng vẫn có công viên nhỏ với tiểu cảnh cây cối và sân chơi khiến con người được vận động và thư giãn. Hàng quán cũng nhiều nhưng ô nhiễm tiếng ồn không đến nỗi. Lối tôi đi là hẻm nhưng khá rộng, thoáng mát, nhiều cây và ít xe, cảm giác rất thích.

 Khi đến nơi, cầm 2 quyển sách thành phẩm trên tay, tôi vô cùng hài lòng. Ước gì tôi có nhiều tiền để đem hết kho sách về đây nhờ phục hồi. Do dịch đã bùng lên lần III nên tôi ý thức đeo khẩu trang. Việc trao đổi khá bất tiện. Dù vậy, bạn Phúc vẫn niềm nở như lần đầu. Bạn tặng cho tôi một cây cọ để quét bụi sách. Khi quan sát kỹ lưỡng 2 quyển, tôi cho rằng vẫn còn thiếu một chi tiết. Đó chính là ấn triện của Hán Nôm Đường. Do vậy, điều đặc sắc còn lại là tôi được trực tiếp xem cách Phúc đóng triện lên sách. 

 Đây là lần thứ ba đến với Hán Nôm Đường. Tạm thời tôi chỉ ghi đến đây. Vẫn còn nhiều điều nữa nhưng tôi tạm dừng và để lại vài tấm ảnh ảnh đã chụp. Có dịp tôi sẽ lại tiếp tục với loạt bài này.

7. Một số ảnh chụp sách phục hồi

 Khi vào cơ sở, trước khi chụp ảnh tôi có xin phép. Ảnh bên trong và nhất là ảnh Phúc ấn triện lên sách tôi giữ riêng. Đối với tôi đó là khoảnh khắc đẹp, quý và thiêng. Thế nên tôi chỉ muốn để cho một mình xem và thỉnh thoảng lại vào xem lại trong riêng tư.

 Tôi chọn ra 6 ảnh chụp cận một trong hai quyển đã phục hồi để đặt ở chế độ công khai. Ở lần đăng đầu tôi đưa ảnh vào bài. Nhưng sau đó tôi thấy loãng nội dung. Vậy nên ở lần đăng thứ hai này tôi đặt ảnh trong tuyển tập và để lại đường dẫn. 

#paxan (Hòa Bình)

15.2.2021